Verbreed je blik, en niet de snelweg: wanneer komt eindelijk de snelle spoorverbinding tussen Utrecht en Breda?

Ik neem je mee naar het jaar 2035, kabinet Rutte-VIII buigt zich opnieuw over het probleem van de steeds voller wordende snelwegen. De beruchte A27 bij Utrecht staat – ondanks de verbreding van een decennium daarvoor – elke dag weer muurvast. En omdat het wegennet bij Utrecht de draaischijf van de Randstad is, staat de hele regio daardoor stil. Plannen worden gesmeed voor verbreding: er moet weer een stuk bos in Amelisweerd sneuvelen. De bijna 70-jarige premier Rutte krabt zich achter zijn oren: was er in 2023 maar werk gemaakt van die andere optie: een directe spoorlijn tussen Utrecht en Breda, parallel aan de A27 (vanaf Lunetten, niet langs Amelisweerd). Dan was er een stuk minder wegverkeer geweest en waren beide verbredingen misschien wel voorkomen.

Bij het bestrijden van files is de bekende reflex al decennialang: méér asfalt. Bij Amelisweerd is dat helemaal niet nodig zoals het plan van de Provincie en Gemeente Utrecht al heeft laten zien. Maar of deze oplossing ook toekomstbestendig is, weten we niet. Daarom stel ik voor om onze blik te verbreden en ons te buigen over een snelle treinverbinding langs de A27.

Inmiddels is het al 15 jaar geleden kwam het plan naar voren en na een verzoek van de Tweede Kamer in 2008 concludeerde Ed Nijpels (VVD) dat het een haalbaar en rendabel plan was, met toen al minstens 50.000 reizigers per dag. Dus waar wachten we nog op?

Het onderzoek van Nijpels heeft inmiddels al aardig wat stof verzameld, terwijl de wereld ingrijpend is veranderd. De wooncrisis springt daarbij in het oog: er gaat veel gebouwd worden in de regio Utrecht, dus een trein waar Zuidwest Nederland met het midden verbonden wordt is een essentiële schakel. Nieuwegein, net buiten Utrecht en het Brabantse Oosterhout, zijn twee van de grootste plaatsen in Nederland zonder treinstation en liggen beiden langs de A27. Willen we mensen uit de auto en in de trein, dan moeten we het plan Nijpels snel nieuw leven inblazen. Want doen we niks, dan is het volgende verkeersinfarct aanstaande.

Voor veel mensen is het bovendien pure noodzaak om regelmatig en snel openbaar vervoer te hebben. Uit het PBL-rapport Toegang voor Iedereen? blijkt dat de 20% laagste inkomens in grote meerderheid geen toegang tot een auto heeft. Ook hier geldt: extra wegen aanleggen helpt niet, de noodzakelijke schakel in het nationale spoornet wél. Stel voor wat er gebeurt als er een snelle en regelmatige trein rijdt die stopt in de plaatsen die langs de A27 liggen als Vianen en Gorinchem, de blinde spoorvlek net buiten de Randstad. Ineens zijn honderdduizenden mensen direct aangesloten en wordt de reistijd tussen Utrecht en Breda gehalveerd.

De vraagt of dit geen onrendabel of onuitvoerbaar plan is komt vast naar voren. Het Nijpels-onderzoek laat dat zien: het is rendabel en het is uitvoerbaar. Het vraagt wel een serieuze politieke keuze: geef ruim baan aan het ov. Een halve eeuw lang hebben we de auto voorgetrokken en verzuimd echte investeringen te doen in de meest duurzame optie voor iedereen: het ov. Met de klimaatopgave waar we voor staan is het eigenlijk een no brainer om de trein en ander hoogwaardig ov niet meer te zien als alternatief van de auto, maar als voornaamste vervoersoptie met de auto als alternatief.

Natuurlijk is de voorgestelde lijn geen wondermiddel om de filedruk op te lossen. Maar, het gaat om ambitie tonen voor een duurzame vorm van mobiliteit die het land beter verbindt. Wat mij betreft is het niet tijd voor een bredere weg, maar voor een bredere blik. Het is tijd om Utrecht en Breda direct te verbinden.